Kruisbergkapel (Calvarie) anno 1857

Op het oude kerkhof aan de Maas, dat bij de in WO II verwoeste St. Vituskerk hoorde, staat de kerkhofkapel met er in een Calvariegroep van levensgrote beelden : de gekruisigde Christus, zijn moeder Maria en zijn geliefde leerling Johannes.

Volgens het RCE is de kerkhofkapel waarschijnlijk gebouwd tussen 1875 en 1900. Wellenaar Harrie Vriens, de in 2010 overleden amateur historicus, schreef eens het jaartal 1857 gevonden te hebben. Bij het archief is inmiddels bekend waar hij deze bron gevonden heeft. In dat jaar werd het kerkhof uitgebreid aan de oostkant, (richting de huidige brug) en is ook de Calvariekapel gebouwd. Het was de periode dat Henricus Hasenackers pastoor was in Well en Simon Wismans zijn kapelaan. Bovendien werd in 1869 de hoge kerktoren gebouwd. In 1871 vierde men in Well dat Hasenackers hier 25 jaar pastoor van de St. Vitus parochie was. Bij zijn feest in 1871 had deze pastoor dus iets om trots op te zijn.

Omschrijving van de RCE - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed:

De kerkhofkapel ligt op het kerkhof van de voormalige Sint Vituskerk, die in 1944 werd verwoest. De kapel is centraal tegen de bakstenen zuidelijke kerkhofmuur geplaatst. Deze kerkhofmuur, alsmede de restanten van de kerk, zijn rijksmonument en geregistreerd onder monumentnummer 9034. De bouwstijl van de kapel heeft invloeden van het Neo-classicisme.
De kapel heeft een rechthoekige plattegrond. Het dak steunt op vier pijlers. Op de pijlers rust een dakconstructie met vier ingestoken zadeldaken met rode keramische daktegels (=shingels) in Maasdekking. Het dak heeft een kruisvorm; de noklijn wordt bekroond met drie keramische nokpionnen. De pijlers zijn van gecementeerd metselwerk met imitatie voegwerk. De pijlers steunen op een eenvoudige betonnen voet en hebben eveneens een eenvoudig geprofileerd betonnen kapiteel. Tussen de pijlers zijn rondboogvormige doorgangen. Drie geveldelen hebben een eenvoudig gecementeerd fronton, gevat in een eenvoudig geprofileerd lijstwerk. In elke tympaan bevindt zich een doodshoofd in stucwerk, met als onderschrift "memento mori". De achtergevel staat tegen de bakstenen kerkhofmuur die ter plekke is verhoogd. De kapel heeft een gepleisterd kruisgewelf, op een houten raamwerk waarover gaas is gespannen. In de rondboogvormige nis tussen de pijlers die tegen de kerkhofmuur zijn geplaatst, staan drie gegoten beelden. In het midden staat een houten kruis met een corpus, geflankeerd door zijn moeder Maria en Johannes de Doper. De beelden zijn geplaatst op een gegoten, geschilderd, cementen altaar met inscriptie "Consummatum est".

Waardering:
De kerkhofkapel vertegenwoordigt een cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de rooms-katholieke begraafcultuur, alsmede uit typologisch oogpunt. De architectuurhistorische waarden worden bepaald door de neo-classicistische invloeden in de bouwstijl, de ornamentiek en het materiaalgebruik. De kapel verkeert nog in authentieke staat. Deze architectonische gaafheid draagt sterk bij aan de zeldzaamheid van het object. Ensemblewaarden ontleent de kapel aan de situering bij de kerkhofmuur en de voormalige Sint Vituskerk, alsmede aan de karakteristieke situering aan de oostelijke oever van de Maas. De kerkhofkapel vertegenwoordigt algemeen belang vanwege het geheel van voornoemde waarden.

De kerkhofkapel begin 1900, met daarachter de woning aan het huidige adres Grotestraat 9. Deze woning noemde men in de volksmond 't kerkehuus.

Dit huis werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest door geallieerde troepen in Wanssum, met granaatvuur dat gericht was op de kerktoren waar de Duitsers een uitkijkpost hadden. De kapel bleef gespaard.

Kadasterkaart met het oude kerkhof. Het gehele kerkhof is een Rijksmonument, inclusief de muren er om heen en de kerkhofkapel.

Foto uit de jaren '60. Er werd na WO II achter de kerkhofkapel een muur opgetrokken.

Het kerkhof in de zomer van 1958.

In 1972 maakte Theo Laarakker deze foto.

Dia van Theo Laarakker in 1975.

Ook Toon Rutten van de Wellse fotoclub was op het kerkhof in de jaren '70.

2001. Inmiddels was het kerkhof voorzien van antiworteldoek met kiezel. Oude houten kruisen zijn weggehaald en een groot aantal stenen kruisen zijn voor de oude kerkhofmuur aan de Grotestraat kant in de grond gezet. Helaas werd het kerkhof door de dikke laag kiezel voor veel mensen moeilijk begaanbaar.

Er werd na deze publicatie van 12-09-2001 niets gerestaureerd.

30-01-2010

Mei 2011. Het monument was nog steeds ernstig in verval.

In de zomer van 2015 werd het terrein van het oude kerkhof gesloten voor publiek. De reden was dat de veiligheid van de bezoekers niet meer gegarandeerd kon worden.

Januari 2017.

In samenwerking met een particuliere weldoener uit Well werd daarna aan een reddingsplan gewerkt. Het dak en plafond waren zodoende in de loop van 2019 gerepareerd.