Schaapskooien

De schaapskooi aan de Ceresweg, in de Wellse volksmond de Toeristenweg genaamd. 

De historische Wellsche Heide met de Looijer Heide strekte zich uit tot aan de Roode Beek bij Arcen. Eeuwen lang was het heidegebied in bezit van de Wellse kasteelheer en werd veelal als jachtgebied gebruikt. Het tegenwoordige Wellse heidegebied, dat onderdeel uitmaakt van Nationaal Park De Maasduinen, is deels eigendom van de gemeente Bergen en deels van Het Limburgs Landschap. De Wellsche Heide is gelegen op de rivierduingordel. Het gebied is tegenwoordig voornamelijk beplant met grove den ten behoeve van de mijnhoutproductie. Dit geschiedde in de eerste decennia van de 20e eeuw. Een kleiner areaal eiken-berkenbos leverde hakhout. Dit is tevens het oudste bosdeel, het naaldhout is jonger. Het gebied kent nog heiderestanten, stuifzandrelicten en nog een klein gebied vochtige heide en eiken- berkenbestand en vochtig berkenbroekbos. In het open dennenbos leeft de hazelworm. Op een smalle graslandstrook groeit slangenkruid en rapunzelklokje. Ten westen van de Provinciale weg 271 ligt een oude Maasmeander, waar in het rietland de kleine karekiet, de rietgors en de waterral te vinden zijn.

Schapen worden ook tegenwoordig in het Nationaal Park De Maasduinen ingezet bij heidebeheer. Ze grazen kleine boompjes en grassen tussen de heide vandaan waardoor de heideplanten goed kunnen groeien. Er zijn tegenwoordig twee schaapskooien te vinden in de buurt van Well. De oudste ligt aan de Ceresweg, niet ver vanaf de Wezerweg en nabij de Wellsche Hut, de tweede ligt nabij Putjesberg.

Vroeger

Heideterreinen en schaapskuddes zijn van oudsher met elkaar verbonden. Veel Wellse boeren hielden naast ander vee ook schapen voor het vlees en de wol, er werd thuis ijverig gesponnen. Men moest ook eten, maar de schrale zandgrond leverde niet veel op. Men ontdekte het bemesten van land. Daarom werd vroeger de schapenmest in de winter gebruikt voor bemesting van de akkergronden. De mest werd in de loop van het  zomerseizoen verzameld in de schaapskooien. Doordat de schapen hun eigen droge mest aantrapten ontstond er op de vloer van de kooi een dikke laag mest. De mest werd samen met het heidemaaisel, dat alternatief stro voor schapen is, uitgereden over de akkers. Door de uitvinding van kunstmest waren de schaapskuddes voor de landbouw niet meer belangrijk. Voor goed beheer van de heide zijn de kuddes echter onmisbaar.

De Schaapskooi

De Schaapskooi is een stal voor schapen en geiten. De schaapskudde die overdag op de hei graast, overnacht in deze kooi. De Schaapskooi nabij de Wellsche Hut is in 2002 gebouwd naar een authentiek model. 

De Herder en zijn kudde

Herderin  Sandra Heemstra droeg per 01-02-2021 de herderstok over aan Rob Kolman. De herder is met de kudde van maart tot september meestal van 9.00 uur tot 15.00 uur op de heide te vinden. In overleg met de herder kunt u buiten deze tijden desgewenst de kooi van binnen bezichtigen.  De gemeente Bergen biedt voor groepen excursies aan, op de Bergerheide onder begeleiding van deskundige gidsen. Deze gidsen kunnen u al het moois van dit prachtig natuurgebied tonen. Zonder begeleiding mag u zich alleen op de aangegeven fiets- en wandelpaden begeven. Houd uw hond altijd aangelijnd.

De Lammetjesroute

Langs de Schaapskooi  loopt een wandelroute van 1 km. , een educatieve speurtocht voor kinderen. Tijdens de route leren de kinderen van alles over schapen, heidebeheer en natuur. Bij Restaurant 'de Wellsche Hut',  hier in Well, kunnen formulieren opgehaald worden.

Lammetjes dagen

In het voorjaar kunt u de pasgeboren lammetjes en geitjes in de schaapskooi bezoeken en aaien. Tot het einde van de lammerenperiode is de schaapskooi van binnen te bezichtigen. In de media van de gemeente leest u de data van de lammetjesdagen en meer informatie over de schaapskooien.

Bouw tweede schaapkooi in natuurgebied 'Putjesberg' in juni / juli 2013.

Dit werd grotendeels een kopie van de schaapskooi op de Bergerheide nabij de Wellse Hut. De hoofdaannemer van dit project was de Firma Beijk uit Afferden. Voor de traditionele bouw zijn ouderwetse materialen en constructies gebruikt: stropoppen onder de oud-Hollandse dakpannen, handgeschilde boomstammen voor de kapconstructie en originele pen- en gatverbindingen en de deuren zijn voorzien van gesmeed hang- en sluitwerk.

De bouw van de schaapskooi is een onderdeel van ‘Natuurkwaliteitsimpuls Nationaal Park De Maasduinen’ en is mede gesubsidieerd door de Provincie Limburg. De gemeente verwachtte dat ook deze tweede schaapskooi een grote publiekstrekker gaat worden.

Donderdag 11-07-2013 werd de tweede schaapskooi van de gemeente Bergen geopend door Ria Oomen (voorzitter van het Overlegorgaan NP De Maasduinen) en Ben Buiting (wethouder van de gemeente Bergen). De schapen stonden te trappelen om naar buiten te gaan. Toen de deuren opengingen duurde het niet lang voordat de kudde buiten stond te genieten van een voor hun klaargezette buffetje, bestaande uit broodjes en groente.

Weet jij meer of heb je foto's? Geef het door!