Kleine Kasteellaan - Hoenderstraat en Plankenweg

Naam

Veel plaatsen in Nederland hebben een straat met deze naam. Het was hier in Well een belangrijke plek en de naam Hoenderstraat is dan ook een historische naam. Hoen kan te maken hebben met hoenders / kippen, maar is ook een Frankisch begrip voor 100. In de Duitse taal is 100 Hundert. Hoen (hon) is ook een oudsaksisch woord, maar of het van honderd komt of gewoon van kip, daar is men het niet over eens en staat beschreven in een etymologisch woordenboek met de herkomst van woorden.
Een hoenschap was een gemeenschap van 100 personen / gezinnen en ook in de Bijbel vinden we het verhaal van een honderdman, een bevelhebber over 100 soldaten. Well heeft overigens ook een kapelaan met de naam Petrus Hoen gehad. Al voor het jaar 1669 bestond deze naam en eerder schreef men Hoenderstraet. 

Bij de wijkindeling bestond de adressering van elk huis of ander pand uit een letter (voor Well de E) met een getal (het huisnummer). Bij de uitbreiding van de dorpen, vooral na 1945, voldeed dit systeem steeds minder. Totdat de gemeente Bergen in 1955 de straatnaamgeving in Well aanpaste, liep de Kasteellaan door tot de huidige splitsing Hoenderstraat / Pastoorstraat. Vanaf de pastorie tot aan de Grotestraat bij de huidige nummers 32 en 34 gold de naam Hoenderstraat.

Romeinen

De grote Romeinse Heirweg van Tongeren naar Nijmegen, die in totaal 148,847 km. lang was, toentertijd uitgedrukt in 67 leugae, had halverwege bij Well een knooppunt. Daar bij die Maasovergang werd hij doorkruist door de oude verbindingsweg met Trajana, het tegenwoordige Xanten. Een deel daarvan is nog lang bewaard gebleven in een oud landweggetje, de Plankenweg. (tussen Hoenderstraat 33 en 35).
Vanaf de Maasovergang en het eerste stuk van de Hoenderstraat leidde deze weg door het broek in de richting van Xanten. Dwars door het winterbed van de Maas. Geregeld was er hoog water en om toch de verbinding te handhaven bouwden de Romeinen een houten brug op palen: "de Plankenweg".
 

De Plankenweg is gemarkeerd met  rode kruisjes. Het gebied rondom, met boomgaarden - weilanden en bouwgrond, noemde men 'Aan den Plankenweg'. Een zijpad leidde naar hoeve 'Kleine Waaij'.

De overblijfselen van de Plankenweg.

Franken

Later streken hier Frankische stammen neer, waarvan met name in de Hoenderstraat vondsten gedaan zijn. Midden in Well moet een deftige familie gewoond hebben, want bij het effenen van het terrein voor de bouw van de nieuwe kerk werd op 15 juni 1956 ( St. Vitus) onder de huidige sacristie een grote cirkel met een aslaag ontdekt,die aangaf waar de Franken hun begraafplaats hadden.
Verder werden in de gegraven sleuven voor de kerkfundamenten allerlei vondsten gedaan: urnen, handvatbeschermingen van krijgsschilden, z.g. umbo's, lanspieken, een gedeelte van een sabel en een grote ijzeren spijker.
Dit alles is nu nog te bezichtigen in het Venrays Museum, waaraan een deel door het Wellse Kerkbestuur in bruikleen werd gegeven.

Lang geleden was de Hoenderstraat de straat, waardoor ook veel Kasteelbewoners hun laatste gang maakten.
Bij de oude kerk was immers een grafkelder, waar verschillende mensen van adel begraven zijn. In 1878 werd hier de laatste kasteelbewoner, de freule Marianne von Evers, bijgezet. De eerste grafkelder was aan de Maaskant. De laatste aan de kant van de Schoolstraat (nu Grotestraat), links naast het hoofdaltaar.

Begin 1900 maakte de Wellse fotograaf Jos Drissen deze foto vanaf de Kasteellaan. Het gebouw rechts is de pastorie.

Feest in 1903 bij de pastorie bij gelegenheid van het 40 jarig priesterfeest van pastoor Antonius Grubben. Hij woonde hier sinds 1888.

Uit de krant van 04-04-1911.

Vanaf de Kasteellaan gezien in 1938.

De pastorie in 2013 - Hoenderstraat 16.

Tegenover de sacristie van de huidige St. Vituskerk ligt de pastorie die eigendom is van de kerk. het pand is een gemeentelijk monument. Deze werd in 1791 door architect/bouwer Wirtz uit Geldern gebouwd ten tijde van Pastoor Joannes Franciscus van Hilst, die in 1748 geboren werd in Hasselt. Hij was van 24 juni 1779 tot 28 augustus 1799 pastoor in Well. Pastoor Clemens is vanaf 1997 de 17e pastoor die hier woont. Vóór 1791 stond op dezelfde plek ook al de pastorie. Hier begon vroeger pas de Hoenderstraat.

Het eerste stuk van de huidige Hoenderstraat, vanaf de Kasteellaan tot de pastorie, was vroeger eigendom van het kasteel. Vanaf de pastorie liep de laan met een bocht naar de kleine brug over de gracht bij de Kasteelgaarde. Er stonden aan twee kanten hoge lindenbomen. Dit gedeelte werd in de volksmond de kleine Kasteellaan genoemd.

De pastorie in september 2021.

1926 in de kleine Kasteellaan. Op het einde van de 17e eeuw was de lindenlaan aangelegd door de familie Van Vlodorp, de toenmalige bewoners van Kasteel Well. Links ligt de "Mariaweide", waar in 1958 de St. Vituskerk- en in 1962  de St. Vitus basisschool werd gebouwd.

Piet Kessels, die in de vroegere burgemeesters woning woonde maakte deze foto van het hoog water in 1926. Zijn tuin liep ver door tot aan de Pastoorstraat, die straat was nog niet bebouwd. Rechts steken de tuinderskassen van de gebroeders Simons nog net boven het hoge water uit.

Verlichting

In de Raadsvergadering te Bergen van juli 1931 werd een verzoek van een aantal inwoners uit de Hoenderstraat goedgekeurd. Ze hadden gevraagd of er een straatlantaarn aldaar geplaatst kon worden.

Pension Ser Kessels, eind jaren '30. Het pand E 129, nu adres Hoenderstraat 10 is in 1935 gebouwd.

De kleine Kasteellaan, met daarachter de Hoenderstraat in 1943. De nieuwe Wellse pastoor Mathieu Reiné had een portiek bij de voordeur van de pastorie laten maken.

In de Hoenderstraat was een aantal lindenbomen in 1945 hoog afgezaagd omdat ze zwaar gehavend waren. Rechts is iemand bezig bij het huis van An Kessels. Later werden alle bomen gekapt en vervangen door kastanjebomen. De pastorie op de achtergrond was ook flink beschadigd en volkomen leeg geplunderd , niet alleen door de Duitsers. De Britten hebben de safe zelfs nog opengebroken. Het plunderen door de geallieerden was een zwarte kant van de bevrijding.

Foto uit 1946. Rechts de woning op E 114 van de familie Herman Verheijen-Zinken. Nu adres Hoenderstraat 34. Dit pand liet Verheijen bouwen in 1926. 

Oud schoolhoofd Herman Verheijen was op 23-02-1945 tijdens de evacuatie in Zuidhorn overleden en zag zijn geliefde dorpje dus niet meer terug na de oorlog.

Het pand rechts ligt op de hoek Hoenderstraat - Grotestraat. Hier was voorheen bakkerij - winkel Grad Albers gevestigd en daarvoor de familie Frans Achten . De 2-onder-1-kap woning nr. 36 en 38 werd in 1948 gebouwd. 

Een foto uit 1953, toen het nog dagelijks naar vers gebakken brood rook van Grad Albers.

De woning, gebouwd in 1934, van fam. Sjang Jacobs - Roosen in 1953 gefotografeerd.

De bekende Nederlander Hendrik van Bloem (schilder - tekenaar - etser) maakte begin jaren '50 dit schilderij vanaf de splitsing Hoenderstraat / Pastoorstraat.

Nostalgie begin jaren '50 in de 'kleine Kasteellaan', later Hoenderstraat genaamd. Links de 'Mariaweide' die verpacht was als grasland en waar de koeien gemolken werden.

De Mariaweide was vroeger eigendom van de kasteelheer, in 1905 opgekocht door de 'Maatschappij Well' en daarna was dr. Richard Wolters eigenaar totdat zijn bezittingen na de oorlog in beslag werden genomen door de Nederlandse Staat. Voor zover bekend was het de overheid die de grond verkocht om er de nieuwe kerk op te bouwen.

Vanaf de Kasteellaan tot aan het elektriciteitshuisje (nu Hoenderstraat 38) werd de straat aan weerskanten opnieuw aangeplant met kastanjebomen.

In januari 1955 maakte kapelaan Lebens vanuit de kapelanie deze 2 bovenstaande foto's met uitzicht richting Kasteellaan.

Het huis op nr. 20 van Chrit en Truus van Megen-Koppes in 1957. Dit pand stamt uit 1853. De grond om te bouwen werd gekocht van de eigenaar in de Grotestraat. De tuinen van de woningen in de Grotestraat liepen destijds allemaal tot aan de Hoenderstraat. Op de achtergrond staat de pastorie.

Overstroming van de Maas in januari 1958. De nieuwe kerk is nog in aanbouw.

Overstroming januari 1958.

Kapelaan Lebens fotografeerde vanuit de kerktoren. Links de voormalige burgemeesterswoning, later fam. Piet Kessels-van Dijk en na de oorlog gekocht door Wiel en Corrie van den Hoef-Peters, die er een manufacturenzaak hadden.

Januari 1958. Foto van kapelaan Lebens.

Dit uitzicht vanaf de kerktoren werd in 1958 gemaakt door Jan Reiniers (schilder Nicolaasstraat).

1958. De nieuwe St. Vituskerk in de Hoenderstraat is klaar. Rechts is pand Hoenderstraat 12 te zien.

Drie panoramakaarten, rond 1960 vanuit de nieuwe kerktoren genomen. Met de Hoenderstraat, de dierentuin van pastoor Reiné, de Maas, de scholen, de Baileybrug en het Zustersklooster met Bejaardenhuis op de achtergrond.

Het huis op nr. 11 van Jan en Anna Broekmans (broer en zus), eind jaren '50.

De voorlaatste pachter van kasteelheer baron von Schloissnigg van 1885 -1901 was molenaar Gerardus Hendriks. Hij woonde hier eerder met zijn gezin.

Vanaf 1962 heeft dit schoolgebouw 38 jaar in de Hoenderstraat gestaan. In 2000 is de school gesloopt en er werden later woningen op het perceel gebouwd.

De schuur van het pand van Pinxteren hoorde vroeger bij Grotestraat 36. Een van de twee bogen met toegang tot de schuur is dichtgemetseld. De deur met daarboven de sluitsteen is gebleven.

Zie ook pagina: De schuur van het koopmanshuis in de Hoenderstraat​.

Woning E 120 van de familie van Pinxteren, in de jaren '50. Het was een aantal jaren onbewoond en werd in 1973 gesloopt. De broers Jan en Rein van Pinxteren lieten er een "Twee onder een kapwoning" bouwen, nu huisnummers 28 en 30.

Hoenderstraat 28 en 30.

Een gedeelte van de Hoenderstraat in 1968. Het blokvormig trafohuisje met plat dak werd gebouwd in 1935. (Hoenderstraat 32).

Foto uit ca. 1975.

Januari 1976. Hoenderstraat 25. Huis van Toon en Jo Nellen-Valentijn en dochter Treesje. Rechts woonde Trees Valentijn-Driessen.

Dit huis werd gesloopt. In dezelfde stijl werd (enkele meters naar achter) in 2009 een nieuw huis gebouwd.

Woning fam. Nöl Albers-Koppes in de jaren '70.

Woning fam. Nöl en Frieda Albers-Koppes Hoenderstraat 21. Ze kochten dit ouderlijk huis van Nöl in 1951. Zijn ouders hadden de boerderij in 1906 gekocht van de "Maatschappij Well". Daarvoor was de kasteelheer eigenaar. Het pand heette in 1837 "Op de Hoenderstraat". Rechts van dit pand op het perceel van de familie Hofmans nr. 23, stond tot de sloop in 1958 "t Remme huus". Hier woonde vroeger de bekende klokkenmakersfamilie Remmen.

Juli 1989. Het pand werd door Jos en Riny Verhoeven in 1988 gekocht en verbouwd.

De oude boerderij van de familie Jacobs-van Son.

Het oude pand werd gesloopt en deze woning werd op Hoenderstraat 31 gebouwd. Zie ook familie Jacobs - van de Ven. 

Na de Wellse kermis in september 2016 werd gestart met de renovatie en de herindeling van de Hoenderstraat.

Donderdag 1 juni 2017 is de gerenoveerde Hoenderstraat en een gedeelte van de Kasteellaan opgeleverd. Onder de nieuwe rijbaan ligt een infiltratieriool. Er zijn nieuwe loopstroken, parkeerplaatsen en straatverlichting aangelegd. Bomen en groene beukhagen maken het plaatje compleet.

Mei 2021.